"Cichy kwietniowy dzień ma się ku końcowi. Słońce skryło się za lasem; wiosenny chłód przenika ciało wywołując lekki dreszcz; niebo nabiera ciemniejszej barwy, mrok gęstnieje. Ucichły głosy nielicznych jeszcze ptaków. Nadchodzi godzina nocnych myśliwych: za chwilę wylezie z nory lis, kuna opuści kryjówkę , zaczną latać sowy i puchacze. Właśnie nadleciał jakiś wielki ptak, ale nie puchacz to chyba, bo i większy znacznie, i skrzydłami macha ciężko, z hałasem, nie skrada się cicho jak ten drapieżca nocny. Poruszył jeszcze kilka razy skrzydłami i, usiadłszy na starej sośnie, rozgląda się wokoło, jakgdyby badał okolicę. To głuszec szuka miejsca na nocleg: ale coś bardzo starannie go wyszukuje, bo wciąż się ogląda i ogląda, nasłuchuje, kręci się. Oględziny zadowoliły go widocznie, bo poprawił się na gałęzi, jakgdyby chciał przybrać do snu najwygodniejsze położenie. Wtem nagle kuna, zaczajona nieopodal, nieostrożnie potrąciła gałązkę. Szelest był bardzo cichy, ale czujny ptak go usłyszał: zerwał się, zatrzepotał skrzydłami i znikł w mroku.

       Uspokoił się dopiero, odleciawszy dość daleko: znów wybrał sobie drzewo, rozejrzał się i, widocznie zadowolony, wydał parę razy chrapliwy głos, tak zwane „krektanie”.

       Oho! To nie byle co! Głuszec zamierza jutro rano dać koncert w lesie i zapowiada o tem. Dlatego tak starannie wybierał sobie miejsce na nocleg. Wartoby się znaleźć gdzieś niedaleko w tym czasie; ale chcąc go usłyszeć , nocować chyba trzeba w lesie, bo głuszec wstaje wcześnie, przed słońcem, i koncertować za dnia nie lubi.

       Noce kwietniowe nie należą do krótkich, ale nie ciągną się też zbyt długo. Na wschodzie niebo zaczyna już szarzeć, gwiazdy blakną; ciemność jeszcze nie ustąpiła, ale szary półmrok zaczyna zalewać brzegi lasu. Wewnątrz zato jeszcze prawie zupełnie ciemno. Większość mieszkańców leśnych pogrążona dotąd we śnie. Kos jednak już się obudził i rozpoczął swoje gwizdanie. Drozd zaczyna się odzywać, mały rudzik wita wesołym śpiewem poranek wiosenny. W górze rozlegają się głosy ciągnących z południa kaczek. W gęstwinie szczeknął lis, doganiający zająca, tam znów zabeczała przeciągle sarna, wracająca z pastwiska. Wszystkie te głosy tem silniej odbijają od ogólnej ciszy. Do tego ledwie poczynającego się koncertu wpadł nagle nowy głos, brzmiący jakby klaskanie językiem lub dźwięk, wydawany przez dwa uderzane o siebie suche kije. Klaskanie to zpoczątku nadzwyczaj powolne i ciche tak, że zaledwie daje się uchwycić uchem, stopniowo staje się coraz szybsze i głośniejsze, aż wreszcie przechodzi w przyśpieszony, syczący głos, jaki wydaje nóż lub kosa, pocierane o osełkę. „Szlifowanie” takie kończy się jednym przedłużonym tonem i następnie zaczyna się na nowo.

       To głuszec, zgodnie z wczorajszą zapowiedzią, wita poczynający się brzask po swojemu. Śpiewem jego głosu nazwać nie można, zbyt mało bowiem jest melodyjny; tem niemniej jednak posiada jakiś dziwny urok na tle rannego mroku i ciszy. Zachowanie się śpiewaka potęguje jeszcze wrażenie. W niepewnem świetle brzasku widać jego ciemną postać, wielkości indyka, w półcieniu wydającą się znacznie większą. Głuszec roztoczył wachlarzowato wspaniały ogon i porusza nim lekko w takt śpiewu. Szyję ma wyciągniętą, oczy przymknięte z wielkiego przejęcia, a głową kołysze ciągle na prawo i lewo. Skrzydła opuścił na dół i uderza niemi o boki coraz szybciej..."

Kwiecień 2010 roku, mogę uczestniczyć w najpiękniejszym ze spektakli w przyrodzie. Przypominam sobie książkę i rozdział, który tak uważnie czytałem. Tylko ten dźwięk migawki aparatu...

Każdego roku nikną z naszego krajobrazu kolejne tokowiska głuszców...

Polska przyroda kiedyś i dzisiaj, jak wiele straciliśmy.

Oryginalny fragment pochodzi z ksiązki "Nasz las", autor Bohdan Dyakowski. Wydawnictwo M.Arcta w Warszawie, 1931 r.

.